هنر ملیله کاری
هنر ملیله کاری
ملیله‌کاری شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که با مفتول‌های نازک نقره و مس انجام می‌پذیرد.هنر ملیله کاری امروزی، محصول کار با نقره و مس است که به صورت محصولهای باریک در آمده است و با صرف وقت و دقت فوق العاده و مهارت و هنرمندی ملیله کار، با بهره گیری از نگارههای سنتی و طرحهای اسلیمی به هم پیوند و ارتباط یافته است.شمش‌های نقره را با چکش یا دستگاه نورد به شکل مفتول‌های چهارپهلو، باریک می‌کنند و ابتدا نقش‌های کوچک را می‌سازند؛ سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقره‌ای با عیار پایین‌تر لحیم می‌کنند.
تاریخچه ملیله کاری
بر اساس کشفیات باستانشناسی، به روایت اکثر محققان، قدیمیترین اشیائی که میتوان ریشه ملیله ایران را در آن جستجو کرد، به سالهای 330 تا 550 ق.م تعلق دارد و متعلق به دوره هخامنشیان میباشد. در دوران ساسانی نیز، ظروف گران قیمت و سرشار از ذوق و سلیقه هنری صنعتگران فلزکار و مخصوصاً نقره کاران، برای مصرف طبقات مرفه جامعه ساخته میشد. در برخی موارد استفاده از سنگهای قیمتی، زیبایی این اشیاء را دو چندان مینمود.
آثار بدست آمده در "دورآلورپوس"، گواه آن است که طی سالهای 324 تا 330 ق.م نیز، ساخت مصنوعات ملیله در ایران رواج قابل ملاحظه ای داشته است. همچنین در آثار کشف شده از شوش ، همدان و گنجینه جیحون، میتوان به قدمت این هنر پی برد.
پروفسور"آرتور اپهام پوپ" در کتاب "شاهکاری هنر ایران" ضمن اشاره به زرگری و نقره کاری در سالهای بعد از ظهور دین مبین اسلام، به مقداری ملیله که از منطقه "ری" به دست آمده و به قرن ۱۲ میلادی تعلق دارد، اشاره کرده است ملیله‌کاری یکی از صنایع دستی اصفهان و زنجان است. در این شهر کالاهای نقره مانند سینی، قندان، گیره استکان، گل‌سینه و... با روش ملیله‌کاری ساخته میشود. درباره تاریخچه ملیله زنجان اطلاعات جامعی در دست نیست؛ اما از دو طریق میتوان به قدمت این هنر ارزنده پی برد: اول با نوشتهها و سفرنامههای سیاحانی که به این منطقه سفر کرده و از هنر زیبای ملیله کاری در این منطقه یاد کرده اند؛ دوم با استفاده از آثار باقی مانده ملیله بسیار اندکی که وجود داشته و اغلب متعلق به دو سده اخیر است. از آنجا که ملیله کاری نیز یکی از شاخههای فلزکاری است، میتوان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه جستجو کرد.
ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، در هزاره اول هجری قمری به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده است و در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان، در سایر نقاط کشور نیز رواج یافت. سرویسهای چای و شربت خوری، جعبه جواهرات و دسته چاقو عمدهترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سالهای بعد است که به تدریج بر انواع این دست یافتههای زیبا، از جمله زیور آلات افزوده میشود. رونق این هنر و صنعت از دوران سلجوقی آغاز و در دوران صفویه به اوج خود رسید.
در دوران سلجوقی، اکثر سازندگان آثار نفیس فلزی، هنرمندان خراسانی ساکن در شرق و شمال شرقی ایران بودند که عده ای از آنان به علت جنگهای خونین و زد و خوردهای محلی، ترک وطن کرده، در سایر شهرها از جمله زنجان، بروجرد، همدان، تبریز و به ویژه شهر موصل اقامت گزیدند. در زمان قاجار نیز، صنایع دستی از جمله ملیله کاری، از رونق بسیاری برخوردار بود. از دوره قاجاریه به این سو مقداری سرقلیان، گیره استکان یا سینی در اندازههای مختلف، گوشواره و... باقی مانده است که بخشی از آنها در موزههای داخلی و خارجی و قسمتی دیگر در مجموعههای خصوصی یا نزد خانوادهها نگهداری میشود.
تعداد نظرات ۰